راز یاد دادن دوچرخه‌سواری به کودک؟ پدال‌ها را بردارید.
وقتی به‌راحتی مهارتی قدیمی را از حافظه‌تان بیرون می‌کشید، ممکن است بگویید: «مثل دوچرخه‌سواری است!»
اما آیا به یاد دارید که اولین بار چطور دوچرخه‌سواری یاد گرفتید؟ اگر قبل از سال ۲۰۰۰ به دنیا آمده باشید، احتمالاً خاطراتی از لرزان دوچرخه‌سواری روی یک دوچرخه سنگین با چرخ‌های کمکی لق دارید.
شاید همچنین آن لحظه ترسناک را به یاد بیاورید که بعد از برداشتن چرخ‌های کمکی، والدین‌تان برای اولین بار صندلی دوچرخه را رها کردند. ناگهان بدن و مغزتان مجبور شدند به سرعت مهارت‌های جداگانه‌ای مثل حفظ تعادل، رکاب زدن و هدایت کردن را با هم هماهنگ کنند.
امروزه کارشناسان تا حد زیادی موافق‌اند که روش بهتری برای یادگیری وجود دارد. روش «دوچرخه تعادلی» در سال‌های اخیر محبوب شده و پیش‌بینی می‌شود در دهه آینده به بازاری چند میلیارد دلاری تبدیل شود. این روش ثابت کرده که برای بیشتر کودکان روشی شهودی، توانمندساز و در دسترس است.
روش دوچرخه تعادلی
اولین دوچرخه که در سال ۱۸۱۷ در آلمان اختراع شد، در واقع یک دوچرخه تعادلی بود. دوچرخه‌های تعادلی چوبی برای کودکان خردسال از دهه ۱۹۹۰ در بازار اروپا وجود داشتند و در سال ۲۰۰۷، پدری دوچرخه‌دوست به نام «رایان مک‌فارلند» شرکت Strider را تأسیس کرد و دوچرخه‌های تعادلی را به بازار آمریکا آورد.
مک‌فارلند که از سنگین بودن و طراحی ارگونومیکی نامناسب دوچرخه‌ها و سه‌چرخه‌های کودکانه موجود در آن زمان ناراضی بود، دوچرخه پسر خردسالش را سبک‌سازی کرد و متناسب با اندازه و نیاز او تغییر داد. نتیجه این کار تولد دوچرخه استرایدر بود و به‌دنبال آن، سایر دوچرخه‌های تعادلی سبک‌وزن نیز وارد بازار شدند.
به بیان ساده، دوچرخه تعادلی دوچرخه‌ای است که پدال ندارد. کودک به‌جای رکاب زدن، با پاهایش خود را به جلو هل می‌دهد. او ابتدا حفظ تعادل و هدایت کردن را یاد می‌گیرد و رکاب زدن در مرحله بعد می‌آید. ما چند مدل عالی دوچرخه تعادلی برای کودکان خردسال پیشنهاد می‌کنیم، اما هر دوچرخه‌ای را می‌توان با برداشتن پدال‌ها به دوچرخه تعادلی تبدیل کرد.
«دوچرخه‌های تعادلی به کودکان اجازه می‌دهند با سرعتی یاد بگیرند که بسیار راحت‌تر است.» این را دن بَسِت، معاون مدیر Bicycle Coalition of Maine می‌گوید. او روش یادگیری با دوچرخه تعادلی را شامل چند مرحله می‌داند: «ابتدا مرحله قدم‌زدن، سپس مرحله نشستن، بعد مرحله هل دادن، و در نهایت سر خوردن.»
خداحافظ برای همیشه، چرخ‌های کمکی
هیچ‌کدام از مربیان دوچرخه‌سواری، تولیدکنندگان دوچرخه یا معلمانی که با آن‌ها صحبت کردم، از چرخ‌های کمکی دفاع نکردند. این چرخ‌ها مهارت حیاتی حفظ تعادل را آموزش نمی‌دهند، به دوچرخه‌هایی که همین حالا هم برای کودکان کوچک سنگین هستند، وزن اضافه می‌کنند و در هدایت و پیچیدن صحیح اختلال ایجاد می‌کنند.
در دوچرخه‌های دوچرخ، دوچرخه‌سوار به‌طور طبیعی هنگام پیچیدن، بدن خود را به سمت داخل پیچ خم می‌کند و تنها به فرمان تکیه نمی‌کند. اما مک‌فارلند به من گفت که از نظر مکانیکی، هنگام استفاده از چرخ‌های کمکی، خم شدن به داخل پیچ غیرممکن است. در عوض، چرخ‌های کمکی به کودکان یاد می‌دهند که در ابتدای پیچ، بدن را به سمت مخالف خم کنند و سپس با استفاده بیش از حد از فرمان، پیچ را کامل کنند. این کار می‌تواند باعث زمین خوردن کودک بعد از برداشتن چرخ‌های کمکی شود. او گفت: «بعدش مثل یک چرخه مرگ است — آن‌ها می‌ترسند و دوباره می‌خواهند چرخ کمکی بگذارند.»
با این حال، بِتسی سیر که در کمپ iCan Bike در پورتلندِ ایالت مِین به کودکان دارای معلولیت آموزش دوچرخه‌سواری می‌دهد، گفت این چرخ‌ها برای یک گروه خاص از دوچرخه‌سواران کاربرد دارند: «چرخ‌های کمکی گاهی برای کودکی که همیشه به این پشتیبانی نیاز خواهد داشت، مناسب است. اما اگر کودک توانایی استقلال را داشته باشد، ما هرگز از آن‌ها به عنوان ابزاری برای رسیدن به استقلال استفاده نمی‌کنیم.»
نکات تخصصی برای کمک به موفقیت کودک شما
در حالی که بعضی از کودکان ظرف یک روز دوچرخه‌سواری یاد می‌گیرند، برخی دیگر مدت بیشتری زمان نیاز دارند. همین‌طور، بعضی از کودکان از سن ۲ سالگی آماده دوچرخه‌سواری هستند، اما بعضی دیگر تا ۵ سالگی یا بیشتر هماهنگی حرکتی یا اعتمادبه‌نفس لازم را پیدا نمی‌کنند. مک‌فارلند توصیه می‌کند که والدین مسیر یادگیری را ادامه دهند، اما با سرعت و آمادگی کودک هماهنگ باشند. او می‌گوید: «کودکان با سرعت‌های متفاوتی در این فرایند پیشرفت می‌کنند، اما روش بهتری برای یادگیری وجود ندارد.»
حتی بعضی از بزرگسالانی که برای اولین بار دوچرخه‌سواری یاد می‌گیرند، از روش دوچرخه تعادلی استفاده می‌کنند. فرقی نمی‌کند کودک شما در یک روز یا یک سال یاد بگیرد، این نکات او را برای موفقیت آماده می‌کند:
دوچرخه با سایز مناسب تهیه کنید. اگر کودک شما کمتر از ۴ یا ۵ سال سن دارد، می‌تواند با یک دوچرخه تعادلی اختصاصی شروع کند. کودکان بلندقدتر یا بزرگ‌تر ممکن است لازم باشد با یک دوچرخه پدال‌دار شروع کنند، اما هر دوچرخه‌ای را می‌توان به دوچرخه تعادلی تبدیل کرد: کافی است با یک آچار ۱۵ میلی‌متری پدال‌ها را باز کنید و زین را پایین بیاورید تا کودک بتواند در حالی که پاهایش صاف روی زمین است و زانوهایش کمی خم شده، روی صندلی بنشیند.
مهم‌ترین عامل در انتخاب دوچرخه برای کودک
مهم‌ترین عامل در انتخاب دوچرخه برای کودک، سایز آن است. «خیلی وقت‌ها والدین دوچرخه‌ای بزرگ می‌خرند تا کودک بعدها با آن هماهنگ شود، اما این کار باعث ناامیدی زیادی برای کودک می‌شود.» این را آلیسون دویی، مدیر آموزش The League of American Bicyclists می‌گوید. ارتفاع پایین زین حس امنیت بیشتری ایجاد می‌کند و به کودک اجازه می‌دهد با قدرت و کنترل بیشتر پاهایش را به زمین فشار دهد.
«با انتخاب دوچرخه مناسب کودک ، روشی توانمندساز برای یادگیری، مسیر یادگیری لذت‌بخش‌تر می‌شود.»
با یک درس ساده آناتومی، اعتمادبه‌نفس بسازید. دویی می‌گوید: «دوچرخه در اصل یک اسباب‌بازی بزرگ و سنگین است که انگار فکر خودش را دارد.» بخش‌های مختلف دوچرخه را به کودک معرفی کنید و بگذارید فرمان را بگیرد و در کنار آن قدم بزند ، این کار باعث می‌شود وزن دوچرخه و نحوه خم شدن یا افتادنش را بهتر درک کند.
در مرحله بعد، کودک را تشویق کنید که روی دوچرخه بنشیند و در حالت نشسته «راه برود». سپس می‌تواند با پاهایش فشار داده و شروع به سر خوردن کند. استفاده از کلاه ایمنی با اندازه مناسب هم اعتمادبه‌نفس را بالا می‌برد و هم ایمنی را حفظ می‌کند.
محیط مناسب پیدا کنید. فضاهای بزرگ و باز مثل پارکینگ‌های خالی برای یادگیری مناسب‌تر از پیاده‌رو یا حیاط هستند. داگ بالو، مربی دوچرخه‌سواری در شرکت Woom، می‌گوید: «یک فضای صاف و بدون مانع که حداقل ۳۰ متر فضای باز داشته باشد، امکان هل دادن و سر خوردن آزاد را فراهم می‌کند. همان مسیر مستقیم جایی است که مهارت‌ها شکل می‌گیرند.»
بالو و بَسِت هر دو توصیه می‌کنند در صورت امکان، جایی را پیدا کنید که کمی شیب ملایم داشته باشد؛ سراشیبی نرم به کودک کمک می‌کند هنگام یادگیری سر خوردن، شتاب بیشتری بگیرد.
اگر کودک از افتادن می‌ترسد، می‌توانید او را به پیست محلی ببرید. بسیاری از پیست‌های دویدن مدرن با مواد مصنوعی ساخته شده‌اند که نسبت به آسفالت نرم‌تر و انعطاف‌پذیرتر هستند.
وقتی تعادل را کامل یاد گرفتند، پدال‌ها را اضافه کنید. بالو می‌گوید: «قبل از اینکه کودک ۱۰۰٪ مهارت تعادل را به دست آورد، پدال‌ها را به او تحمیل نکنید. آن‌ها باید بتوانند دست‌کم ۷–۸ متر سر بخورند.» (یک پارکینگ باز کمک می‌کند این مرحله راحت‌تر طی شود.)
وقتی پدال‌ها را اضافه کردید، زین را کمی بالا بیاورید تا پاها در حالت کشیده روی زمین قرار گیرند. با افزایش اعتمادبه‌نفس در رکاب‌زدن، زین را به تدریج بالا ببرید تا کودک در حالت نشسته فقط با پنجه پا زمین را لمس کند.
ارتفاع پایین زین حس امنیت بیشتری ایجاد می‌کند و به کودک اجازه می‌دهد با قدرت و کنترل بیشتر پاهایش را به زمین فشار دهد. برای اطلاعات بیشتر درباره سایز دوچرخه کودک اینجا را ببینید.
رکاب‌زدن را کامل کنید. بسیاری از کودکان رکاب‌زدن را به‌صورت غریزی یاد می‌گیرند، اما بعضی‌ها نیاز به آموزش بیشتر دارند. دویی پیشنهاد می‌کند آموزش موقعیت رکاب قدرتی را بدهید؛ در این حالت، یک پا روی رکابی است که کمی بعد از بالاترین نقطه حرکتش قرار دارد و پای دیگر روی زمین است. کودک با پای روی زمین فشار داده و حرکت می‌کند و سپس روی همان رکاب فشار می‌آورد. بعد، پای دیگر را روی رکاب دوم قرار می‌دهد.
کودک را حمایت کنید، نه دوچرخه را.
اگر کودک شما هنگام برداشتن اولین قدم‌ها و سر خوردن‌ها، دوست دارد دست حمایتی والدین را کنار خود حس کند، این کار را انجام دهید — اما مطمئن شوید که کودک را لمس می‌کنید، نه دوچرخه را. مک‌فارلند می‌گوید: «اگر می‌خواهید به نوعی کودک را پایدار نگه دارید، لباسش را بگیرید اما دوچرخه را لمس نکنید.» گرفتن فرمان یا صندلی دوچرخه، توانایی او را برای حفظ تعادل به تنهایی مختل می‌کند.
همچنین می‌توانید یک حوله دور سینه کودک بپیچید و آن را برای حمایت بیشتر بگیرید.
سیستم ترمز را در نظر بگیرید. بعضی از دوچرخه‌های تعادلی ترمز دستی دارند، اما بسیاری از آن‌ها بدون ترمز دستی عرضه می‌شوند. بسیاری از دوچرخه‌های پدال‌دار کودک در رده متوسط و گران‌قیمت مثل انتخاب‌های برتر ما از ترمز دستی استفاده می‌کنند. بیشتر دوچرخه‌های پدال‌دار ارزان‌تر دارای ترمز کاسه‌ای (coaster brake) هستند، اما این نوع ترمز در حالت دوچرخه تعادلی بی‌استفاده است — چون فقط وقتی فعال می‌شود که پدال‌ها به عقب فشار داده شوند.
مک‌فارلند می‌گوید: «پاها برای ترمز گرفتن در حالی که هنوز در حالت تعادلی هستید و در حال توسعه مهارت‌هایتان هستید، کافی هستند.» با این حال، برخی از کودکان با ترمز دستی احساس راحتی بیشتری دارند.
بیشتر کارشناسانی که با آن‌ها صحبت کردم موافق بودند که هنگام گذر به رکاب‌زدن، یادگیری روی دوچرخه‌ای با سیستم فری‌ویل و ترمز دستی آسان‌تر است تا روی دوچرخه‌ای با ترمز کاسه‌ای. چون در ترمز کاسه‌ای، وقتی پدال‌ها نمی‌توانند به عقب بچرخند بدون قفل شدن، قرار گرفتن در «موقعیت رکاب قدرتی» دشوار است.
هرچند هیچ روشی به طور کامل احتمال زانوی زخمی را از بین نمی‌برد، اما روش دوچرخه تعادلی می‌تواند یادگیری دوچرخه‌سواری با دوچرخ — که زمانی آیینی ترسناک برای رشد بود — را لذت‌بخش‌تر کند.
والدین و مراقبان باید به سرعت یادگیری کودک احترام بگذارند و صبور باشند و به روند یادگیری اعتماد کنند. بَسِت می‌گوید: «هر چقدر که طول بکشد، همان‌قدر باید صبر کنید. شما نمی‌خواهید تجربه‌ای منفی را به چیزی اضافه کنید که قرار است لذت مادام‌العمر داشته باشد.» این صبر والدین، همراه با یک دوچرخه مناسب و روشی توانمندساز برای یادگیری، تضمین می‌کند که همه از این مسیر لذت ببرند.
